اطلاعات کامل درباره لینوکس

DOS، تنها سیستم‌عامل موجود برای کامپیوترهای شخصی بود. سیستم‌عاملی که با قیمت پنجاه هزار دلار از یک هکر سیاتلی توسط بیل گیتس خریداری و با یک استراتژی تجاری هوشمند، به تمام نقاط جهان پخش شد و کاربران کامپیوترهای شخصی انتخاب دیگری نداشتند. کامپیوترهای اپل مکینتاش از این لحاظ بهتر بودند، اما قیمت‌های نجومی، آن‌ها را از دسترس بیشتر افراد خارج می‌کرد.

نقطه اتکای دیگر دنیای کامپیوترها، یونیکس بود که قیمت بسیار بالایی داشت، تا حدی که کاربران کامپیوترهای شخصی از آن استفاده نمی‌کردند. کد منبع یونیکس که توسط آزمایشگاه­های بل بین دانشگاه‌­ها توزیع شده بود، محتاطانه محافظت می‌‌شد تا برای عموم فاش نشود. برای حل شدن این مسئله، هیچ یک از تولیدکنندگان نرم‌‌افزار راه‌حلی ارایه ندادند.

پس از مدتی به نظر می‌رسید این راه‌حل به صورت سیستم‌عامل MINIX ارایه شده است. این سیستم‌عامل ابتدا توسط "اندرو اس تاننباوم" -پروفسور هلندی- و به منظور تدریس عملیات داخلی یک سیستم‌عامل واقعی نوشته شده بود. سیستم‌عامل مذکور برای اجرا روی پردازنده‌های ۸۰۸۶ اینتل طراحی شده بود و خیلی سریع بازار را اشباع کرد.

MINIX به عنوان یک سیستم‌عامل خیلی خوب نبود، اما مزیت اصلی آن، در دسترس بودن کد منبع آن بود. هر کس که کتاب سیستم‌عامل تاننباوم را تهیه می­کرد، به ۱۲ هزار خط کد نوشته شده به زبان C و اسمبلی نیز دسترسی می‌یافت. برای نخستین‌بار، یک برنامه‌نویس یا هکر مشتاق می­توانست کد منبع سیستم‌عامل را مطالعه کند، چیزی که سازندگان نرم­افزارها آن را محدود کرده بودند. تاننباوم باعث فعالیت مغزهای متفکر علوم کامپیوتری در زمینه بحث و گفت‌وگو برای ایجاد سیستم‌عامل شد. دانشجویان کامپیوتر در سراسر دنیا با خواندن کتاب و کدهای منبع، سیستمی را که در کامپیوترشان در حال اجرا بود، درک کردند که یکی از آن‌ها "لینوس توروالدز" نام داشت.... 

 

● تولد سیستم‌عامل جدید

لینوس بندیکت توروالدز در سال ۱۹۹۱دانشجوی سال دوم علوم کامپیوتر دانشگاه هلسینکی فنلاند و البته یک هکر خود آموخته بود. این فنلاندی ۲۱ ساله، عاشق وصله کردن محدودیت‌هایی بود که سیستم را تحت فشار قرار می­دادند. با این حال مهم‌ترین مسئله نبود یک سیستم‌عامل بود که بتواند نیازهای حرفه‌ای‌ها را برآورده کند. MINIX فقط یک سیستم‌عامل مخصوص دانش‌آموزان بود و بیشتر از آن به عنوان یک ابزار آموزشی استفاده می‌شد تا اینکه ابزاری قدرتمند برای به کارگیری در امور جدی باشد.

در این زمان برنامه‌نویسان سراسر دنیا توسط پروژه گنو که توسط ریچارد استالمن آغاز شد، تحریک شده بودند. هدف این پروژه اقدامی برای فراهم کردن نرم‌افزارهای رایگان و در عین حال باکیفیت بود. استالمن خط مشی خود را از آزمایشگاه معروف هوش مصنوعی دانشگاه MIT با ایجاد برنامه ویرایشگر emacs در اواسط و اواخر دهه ۷۰ آغاز کرد. تا اوایل دهه ۸۰، بیشتر برنامه‌نویسان نخبه آزمایشگاه­های هوش مصنوعی MIT جذب شرکت‌های نرم‌افزاری تجاری شده بودند و با آن‌ها قراردادهای حفظ اسرار امضا شده بود. استالمن دیدگاه متفاوتی داشت و بر این عقیده بود که برخلاف سایر تولیدات، نرم‌افزار باید از محدودیت‌های کپی و ایجاد تغییرات در آن آزاد باشد تا بتوان روزبه‌روز نرم‌افزارهای بهتر و کارآمدتری تولید کرد.

استالمن با اعلامیه معروف خود در سال ۱۹۸۳ پروژه GNU (GNU is Not Unix) را آغاز کرد. وی با این حرکت سعی داشت با فلسفه خود به تولید و ارایه نرم‌افزار بپردازد،‌ اما برای رسیدن به رویای خود برای ایجاد یک سیستم‌عامل رایگان، نیاز داشت تا ابزارهای لازم برای این کار را ایجاد کند. استالمن در سال ۱۹۸۴ شروع به نوشتن و ایجاد کامپایلر زبان C گنو موسوم به GCC -ابزاری مبهوت کننده برای برنامه‌نویسان مستقل- کرد. وی به تنهایی ابزاری ایجاد کرد که از تمام ابزارهایی که گروه­های برنامه‌نویسان تجاری ایجاد کرده بودند برتر بود. GCC یکی از کارآمدترین و قوی‌ترین کامپایلرهایی به شمار می‌رود که تاکنون ایجاد شده ‌است.

پروژه GNU تا سال ۱۹۹۱ تعداد زیادی ابزار ایجاد کرده بود، اما هنوز سیستم‌عامل رایگانی وجود نداشت. در این میان MINIX نیز تجاری شده بود. کار روی هسته سیستم‌عامل گنو موسوم به HURD ادامه داشت، اما به نظر نمی‌رسید که تا چند سال بعد قابل استفاده باشد.

● پس از یک دهه، لینوکس امروز

امروزه لینوکس بیش از یک دهه توسعه را پشت سر گذاشته است و نسخه‌های توسعه‌یافته آن خیلی سریع در اختیار همگان قرار گرفت. از چند کاربر انگشت شمار در سال‌های ۱۹۹۱ و ۱۹۹۲ گرفته تا اینکه امروزه میلیون‌ها کاربر از لینوکس استفاده می­کنند. IBM که زمانی بزرگ‌ترین رقیب ایده متن‌باز به شمار می‌رفت، اکنون سرمایه‌گذاری عظیمی در زمینه توسعه راه‌حل‌های متن‌باز تحت لینوکس کرده است. در حال حاضر تعداد توسعه‌دهندگانی که برای افزایش قابلیت‌های لینوکس تلاش می­کنند، روزبه‌روز افزایش می‌یابد.

امروزه تعداد زیادی از شرکت‌ها و موسسات حرفه‌ای تجاری، پشتیبانی از محصولات مبتنی بر لینوکس را بر عهده گرفته‌اند. اکنون دیگر استفاده از لینوکس در محیط‌های اداری، پذیرفتن یک ریسک بزرگ نیست. از نظر قابلیت اطمینان و پایداری و حفاظت در برابر انواع ویروس‌ها موردی بهتر از لینوکس وجود ندارد. با تلاش شرکت‌های بزرگی مانند Redhat، استفاده از لینوکس در محیط‌های تجاری، توسعه فراوان یافته است و اکنون تعداد زیادی از شرکت‌های کوچک و بزرگ در حال استفاده از سرویس‌دهنده‌ها و ایستگاه­های کاری مبتنی بر لینوکس هستند.

● و همچنان پیشرفت

حرکت لینوکس از یک پروژه هکری تا جهانی شدن یک انقلاب شگفت‌انگیز است. پروژه GNU که در اوایل دهه ۱۹۸۰ توسط ریچارد استالمن شروع شد، توسعه نرم‌افزارهای متن‌باز را رهبری کرد. پروفسور اندرو تاننباوم با سیستم عامل MINIX، مطالعه سیستم‌عامل‌ها را از حالت تئوری به عملی تبدیل کرد و در نهایت همت و تلاش توروالدز منجر به تولد لینوکس شد. امروزه لینوکس دیگر یک پروژه هکری به شما نمی‌رود بلکه یک حرکت جهانی است که توسط میلیون‌ها نفر برنامه‌نویس متن‌باز و شرکت‌های بزرگی مانند IBM حمایت می‌شود.

توزیع های لینوکس

یکی از توزیع های بسیار خوب و کاربردی از گنو/لینوکس به نام اوبونتو (Ubuntu) چند وقتی است چه در میان خارجی ها وچه در میان ایرانی ها محبوبیت خاصی پیدا کرده است. اما این محبوبیت در میان ایرانی ها مخصوصاً وبلاگ نویسان طوری فراگیر شده که باعث نادیده گرفتن و کم توجهی به توزیع های قدرتمند و معروف دیگر شده است. به نظرم باید در همه زمینه ها تعادل را برقرار کرد، اگر یک جستجوی کوچک در مورد اوبونتو و لینوکس در وبلاگستان فارسی داشته باشید متوجه منظور من خواهید شد. به نظرم این جو موجود در وبلاگستان افراد را به سمتی خواهد برد که نام لینوکس را مساوی با اوبونتو خواهند دانست و از توزیع های دیگر و فلسفه لینوکس غافل خواهند ماند. راه حل این قضیه هم این است که وقتی وبلاگ نویسی توزیع محبوب خود را تبلیغ و توصیه می کند، در کنارش توضیحی هر چند کوچک در مورد دو-سه توزیع محبوب دیگر هم بدهد تا خواننده با اطلاعات بیشتری تصمیم به مهاجرت به لینوکس یا انتخاب توزیع مناسب خود بکند.

Ubuntu

سال 2004 توزیعی که تا قبل از آن سال اسم و رسمی نداشت به یکباره به یکی از محبوب ترین و معروف ترین توزیع های گنو/لینوکس تبدیل شد. اوبونتو بر اساس دبیان توسعه داده شده و شامل ویژگی هایی است که کار کردن با لینوکس را برای کاربران مبتدی و تازه کار آسان تر می کند. ویژگی هایی همچون پشتیبانی قوی، آپدیت های فراوان، نصب آسان، پکیج های نرم افزاری بسیار، مستندات کامل و رابط کاربری مناسب، اوبونتو را به کاربر پسندترین توزیع گنو/لینوکس برای کاربردهای دسکتاپ و شخصی تبدیل نموده است. اوبونتو برای استفاده های عمومی بوجود آمده است و توسعه آن به سرعت پیش می رود و هر نسخه از نسخه قبلی، کارآمدتر و قدرتمند تر می شود. درکل اوبونتو در دنیای سیستم عامل های دسکتاپ آینده ی خوبی در پیش خواهد داشت. یکی از مهمترین ویژگی های این توزیع، وجود تعداد کاربران بسیار زیاد و اجتماع های کاربری مناسب است. برای فارسی زبانان هم به لطف دوستان اجتماع کاربری مناسبی در این آدرس وجود دارد.

Fedora

یکی از معروف ترین نسخه های گنو/لینوکس است که توسط یکی از بزرگترین شرکت های دنیای لینوکس یعنی RedHat پشتیبانی می شود. این توزیع بسیار قدرتمند دارای کاربران بسیار زیادی است و در دو نسخه دسکتاپ و سرور عرضه می شود. آپدیت های پیاپی، پشتیبانی مناسب، نصب آسان، تنظیمات پیشرفته، پیکیج های نرم افزاری زیاد، فدورا را به یکی از انتخاب های اصلی کاربران گنو/لینوکس تبدیل نموده است. به علت پشتیبانی مناسب RedHat از این توزیع، شرکت های بسیار زیادی فدورا را به عنوان سیستم عامل خود انتخاب کرده اند و از آن برای کارهای مختلف خود بهره می برند. امنیت، پایداری و کارایی فدورا زبان زد بسیاری از کاربران لینوکس است. اگر قصد مهاجرت به فدورا را داشته باشید می توانید روی کمک افرادی که در این انجن عضو هستند حساب کنید.

OpenSUSE

از زمانی که توزیع Suse بوجود آمد، سازندگان آن روی کاربران کامپیوترهای شخصی زوم کرده بودند. پس از اینکه در سال 2003 شرکت Novell شرکت تولید کننده Suse را خریداری کرد، دریافت آن را از اینترنت برای عموم میسر نمود. سپس ناول نام Suse را به OpenSUSE تغییر داد و آن را به صورت کاملاً آزاد در اختیار همه قرار داد. هم اکنون OpenSUSE انتخاب اول کاربران حرفه ای برای استفاده های شخصی است. دسکتاپ پیش فرض آن KDE است و از برنامه نصاب بسیار قدرتمندی بهره می برد. پایداری، ظاهر چشمگیر، گرافیک قوی، امنیت، تنظیمات پیشرفته از ویژگی هایی است که کاربران OpenSUSE از آن یاد خواهند کرد.

Knoppix

این توزیع از گنو/لینوکس یک Live-CD است; این بدین معنی است که کاربر می تواند سیستم خود را به صورت مستقیم از روی سی دی بوت کند بدون اینکه نیاز به نصب سیستم عامل روی هارد دیسک خود داشته باشد. Knoppix قدرت بسیار زیادی در شناسایی اتوماتیک سخت افزارهای شما دارد (که حتی از دیگر توزیع های لینوکس در این زمینه قوی تر است) و شامل بسیاری از نرم افزارهای مورد نیازتان می شود. این سی دی می تواند به عنوان یک ابزار ریکاوری یا برای تست سخت افزارهای سیستم به کار برود و یا حتی به عنوان یک توزیع گنو/لینوکس مناسب برای کاربردهای دسکتاپ انتخاب شود. این توزیع محبوب بر اساس دبیان توسعه داده شده است و دارای آپدیت ها و پشتیبانی مناسبی است.

Debian

یکی از قدیمی ترین توزیع های گنو/لینوکس است که توزیع های بسیاری همچون اوبونتو بر اساس آن گسترش یافته اند. دبیان پروژه ای آزاد و غیرتجاری است که هم اکنون بیش از هزاران توسعه دهنده در سراسر دنیا بر روی نسخه های مختلف آن کار می کنند. این پروژه بسیار بزرگ است و یازده سکوی سخت افزاری را که شامل PowerPC، x86، SPARC و AMD64 نیز می شوند را پشتیبانی می کند. دبیان یکی از مقیدترین توزیع های گنو/لینوکس به فلسفه گنو/لینوکس و سیستم عامل یونیکس است، پایدار است و دارای یکی از بزرگترین اجتماعات کاربری لینوکس است. دبیان همچنین دارای مستندات بسیاری است و به تعداد زیادی از زبان های دنیا ترجمه شده است. فقدان ابزارهای گرافیکی و نصاب گرافیکی استفاده از دبیان را برای بسیاری از کاربران سخت نموده است. در حقیقت ماندن در دبیان در مقایسه با توزیع های دیگر مشکل تر است. بر همین اساس کاربرانی که قصد استفاده از لینوکس در کامپیوترهای شخصی را دارند بیشتر به طرف توزیع های بر اساس دبیان مانند اوبونتو کشیده می شوند. دبیان انتخاب مناسبی برای استفاده در کامپیوترهای سرویس دهنده (Server) خواهد بود.

Parsix

پارسیکس یک توزیع بسیار انعطاف پذیر، مناسب، پایدار و ایرانی برای سیستم های دسکتاپ است که به صورت دیسک زنده یا Live CD منتشر می شود اما قابلیت نصب روی هارد دیسک را نیز داراست. این توزیع برگرفته شده از توزیع KANOTIX و مبتنی بر Debian است. دسکتاپ آن به صورت پیش فرض GNOME است و نرم افزارهای پیش فرض فارسی همچون دیکشنری xFarDic و فونت های فارسی پروژه FPF در این توزیع در دسترس اند. همچنین در پارسیکس به صورت پیش فرض از فارسی نویسی پشتیبانی می شود و شما می توانید همانند ویندوز با فشردن همزمان دکمه های Alt+Shift میان زبان فارسی و انگلیسی سوئیچ کنید. پارسیکس یکی از مناسب ترین توزیع ها برای شروع یادگیری لینوکس در میان فارسی زبانان است. البته در نظر داشته باشید که پارسیکس می تواند جایگزین مناسبی برای سیستم عامل ویندوز باشد و می توانید از آن به عنوان یک سیستم عامل مستقل استفاده نمایید. توصیه می کنم برای یک بار هم که شده از این توزیع کاربرپسند و ایرانی استفاده کنید

فرق لینوکس با ویندوز

یکی از نخستین سوالاتی که در ذهن هر کاربری که به تازگی نام لینوکس به گوشش خورده است، مطرح می‌شود، این است که خوب لینوکس چه تفاوتی با ویندوز دارد؟ من در این مقاله قصد دارم بدون اینکه وارد مسائل خیلی فنی شوم، این موضوع را تشریح کنم.لینوکس چیست؟ لینوکس به خودی خود، یک هسته (Kernel) است.

هسته، بخش اصلی سیستم‌عامل را تشکیل می‌دهد که کار آن کنترل داده‌ها، مدیریت حافظه، سخت‌افزار، ورود و خروج داده‌ها و تمامی موارد اصلی سیستم‌عامل می‌باشد. لینوکس به خودی خود سیستم‌عامل به شمار نمی‌رود، بلکه با استفاده از ابزارهایی که پروژه بازمتن (OpenSource) گنو (GNU) برای آن تولید کرده است، تبدیل به یک سیستم‌عامل کامل می‌شود (به همین دلیل است که لینوکس را معمولا گنو/لینوکس یا GNU/Linux می‌نامند) و با اضافه کردن سایر نرم‌افزارهای بازمتن به آن، می‌توان از آن در موارد متعددی مانند سرویس‌دهنده‌ها، ایستگاه‌های کاری، کامپیوترهای روی‌میزی، ابر رایانه‌ها، ابزارهای صنعتی و پزشکی که دارای سیستم‌های درونه‌ای (Embedded) می‌باشند و... استفاده کرد.

از نظر فنی، لینوکس را می‌توان نمونه بازمتن سیستم‌عامل یونیکس نامید. زیرا بر اساس استاندارد POSIX پیاده سازی شده و کاملا با آن سازگار است. بنابراین لینوکس را می‌توان نواده سیستم‌عامل پرسابقه و مستحکم یونیکس دانست که البته خواص خوب آنرا نیز به ارث برده است. اکنون تفاوت‌های اصلی لینوکس و ویندوز را با هم می‌شماریم: 

۱- سیستم‌عامل آزاد لینوکس یک سیستم عامل آزاد و بازمتن است. 
کد منبع آن در اختیار همگان قرار دارد و همه می‌توانند در کدهای آن تغییر ایجاد کرده و بنا به نیازشان استفاده کنند. آزاد و در دسترس بودن کدهای منبع سبب می‌شود تا بتوانید از طرز کارکرد دقیق سیستم‌عامل مطلع شوید. شما لینوکس را می‌توانید به هر تعداد کپی کرده و بین دوستانتان پخش کنید. در سمت مقابل، ویندوز یک سیستم‌عامل اختصاصی است که کد منبع آن سری نگهداشته شده است و برای همگان در دسترس نیست. شما نمی‌توانید بفهمید که واقعا در زیر سیستم‌عامل ویندوزتان چه می‌گذرد؟ آیا یک برنامه جاسوسی در آن پنهان نشده است؟ بعیدنیست. سیستم عامل ویندوز رایگان نبوده و تحت حمایت قانون کپی‌رایت قرار دارد. شما نمی‌توانید آنرا کپی کرده و پخش کنید. در صورت این کار شما خلاف‌کار هستید و جریمه و مجازات خواهید شد. (فعلا نه در ایران ولی در ۴-۶ سال آینده بله) لینوکس را به هواپیمایی تشبیه کرده‌اند که هر قسمت از انرا در جایی ساخته‌اند. لینوکس واقعا محصول کشور خاصی نیست. تعداد زیادی از مردم در سرتاسر جهان در حال کار بر روی آن و توسعه آن هستند. تعداد برنامه نویسانی که روی بخش‌های مختلف سیستم‌عامل لینوکس کار می‌کنند، به حدود ۴۰۰ هزار نفر می‌رسد، در حالی که تعداد کل برنامه‌نویسان مایکروسافت کمتر از ۱۰۰۰۰ نفر است. همین، تفاوت کیفیت کار را مشخص می‌کند.شما با سیستم‌عامل لینوکس آزاد هستید. لازم ندارید تا از نرم‌افزارهای اختصاصی استفاده کنید و تحت انقیاد آنها در آیید.

۲-سرعت، قدرت، پایداری 
لینوکس نواده سیستم‌عامل یونیکس است. بنابراین ساختار کلی این سیستم‌عامل کاملا با ویندوز متفاوت است. این به این معنی است که مثلا شما نخواهید توانست برنامه‌هایی که در ویندوز دارید، روی لینوکس اجرا نمایید (البته راه‌هایی وجود دارد – شبیه سازها - ولی در حالت عادی خیر). یکی از خواص اصلی سیستم‌عامل‌های خانواده یونیکس، پایداری و استقامت بسیار بالای آنهاست. این سیستم‌عامل‌ها به این راحتی‌ها خراب نشده و به ندرت نیاز به بوت مجدد پیدا می‌کنند. لینوکس‌هایی وجود دارند که شما می‌توانید سالها بدون نیاز به بوت، از آنها استفاده نمایید. در سمت مقابل، حتی جدیدترین و پایدارترین سیستم‌های ویندوز به اندازه یک موی لینوکس پایدار نیستند. برای بکارگیری سیستم‌های ویندوز به عنوان سرویس دهنده به حافظه و پردازنده‌های قویتری نیاز دارید و مطمئن باشید اگر هر هفته آنرا بوت نکنید، از کار خواهد افتاد! من حدود ۲ سال است با این سیستم‌عامل کار می‌کنم. تنها یکبار مجبور شده‌ام بدلیل اشکال در کارت صوتی آنرا بوت کنم. (فقط کارت صوتی از کار افتاده بود!) در صورتی که در ویندوز، شما اگر خیلی شانس داشته باشید، حتما هفته‌ای ۲-۳ مشکل را که منجر به بوت خواهند شد، خواهید داشت. 
معمولا سیستم‌عامل لینوکس به راحتی خراب نمی‌شود و برعکس ویندوز مجبور نیستید تا آنرا هر چندماه یکبار مجددا نصب کنید. حتی برخی از انواع لینوکس به نصب «یکبار برای تمامی عمر» مشهور هستند. این گونه سیستم‌ها را می‌توانید حین کار و حتی بدون بوت، به نسخه‌های جدیدتر ارتقا دهید.

۳- امنیت، امنیت، امنیت 
امروزه در دنیایی متکی بر فناوری اطلاعات زندگی می‌کنیم که هر لحظه به خطر افتادن جریان اطلاعات منجر به بروز خسارت‌های تجاری جبران ناپذیری خواهد شد. امروزه همه به دنبال یک سکوی (Platform) امن‌تر برای اجرای برنامه‌های کاربردی و سروی‌دهنده‌ها هستند. 
لینوکس حرف‌های زیادی برای گفتن در سمت امنیت دارد. بسیاری از قابلیت‌های امنیتی که در ویندوز وجود ندارند و یا فقط با اضافه کردن نرم‌افزارهای اضافی قابل دسترسی می‌باشند، بطور درونی و پیش‌گزیده در لینوکس پیاده سازی شده‌اند.لینوکس از ابتدا برای محیط‌های شبکه‌ای و چند کاربره طراحی شده است و همین باعث رعایت مسائل امنیتی از ابتدا در آن شده است، درحالی که ویندوز اینگونه نبوده و درحال حاضر نیز از نظر امنیتی دارای نقاط ضعف فراوانی است. مثلا یک برنامه مخرب با استفاده از همین ضعف‌های امنیتی می‌تواند کل سیستم‌عامل را نابود کند، ولی در صورتی که مورد مشابهی در لینوکس وجود داشته باشد، حداکثر به دایرکتوری خانگی کاربر اجرا کننده آسیب خواهد رسید، نه کل سیستم‌عامل. اینطور نیست که لینوکس فاقد هر گونه اشکال امنیتی باشد، خیر، ولی باز بودن کد منبع آن باعث می‌شود تا بسیاری از اشکالات امنیتی پیش از ایجاد خسارت و در مراحل توسعه و برنامه نویسی برنامه بر ملا شده و رفع شوند.